Kan Gazı Analizi Nedir?

Aslı arterial kan gazı analizidir. Çünkü bu testte kan, bilek atardamarından alınır. Acile gelmiş, nefes darlığı çeken hasta için istenilen bir testtir. Esas olarak kanda parsiyel oksijen ve karbondioksit miktarını ölçen bu test ayrıca kan pH seviyesi, hematokrit oranı, oksijen saturasyonu, bikarbonat miktarı ve anyon gap gibi altın bilgileri ihtiva eder. Böylece hekim hasta hakkında akciğer problemi, asidoz, alkaloz gibi birçok tanı ve teşhiste bulunabilir. Daha birçok durumda bu test hekimlere yol göstermektedir.

NİÇİN İSTENİR? 
Arterial kan gazı testi akciğerlerin, kalbin ve böbreklerin ne kadar iyi çalıştığını gösterebilir. Aslında testin kullanım alanı sınırsız denebilir. Akciğer tedavisinin işe yarayıp yaramadığının kontrolünden tutunda metabolik bir aykırılık veya kimyasal bir zehirlenmenin tanımlanmasında bile hekimlere ön bilgi verebilir. Örneğin asit-baz dengesi anormal olan hasta hakkında ‘Böbrek problemi olabilir.’ veya ‘Diyabet şüphesi var.’ ya da ‘Almaması gereken bir madde almış.’ gibisinden tahminlerde bulunulabilir. Tahmin kelimesinden de anlaşılacağı gibi tam teşhis için diğer testlere de başvurmak gerekir.(bkz.5) Yani doktor teşhis koymada sadece bu testi kullanamaz.

YÖNTEM 
Hastanın el bileğinde bulunan radial veya ulnar artere yapılan basıyla damarlarda herhangi bir tıkanıklık olup olmadığını belirleyen Allen testi, kan gazı testinin uygunluğunu belirler. Tıkanıklık yoksa kan gazı testine geçilir. Radial veya ulnar arterlerin birinden küçük bir iğne ile kan alınır.
Not: Oksijen tedavisi alan kişi kan gazı testinden 30dk önce kullanmayı bırakmalıdır.

DİKKAT EDİLMELİ!
Arterler sempatik sinir ağıyla çevrili olduklarından buradan kan almak ağrıya neden olabilir ve arterler daha derinde bulundukları için dikkat edilmelidir. Kan alınan kişi sakin olmalıdır. Aksi taktirde kan basıncı ve kanama şiddeti artar. Devamında ise mide bulanması ve baş dönmesi gibi yan etkiler görülebilir. Kan gazı testi uygulanan bireylerin oluşabilecek yaralanma veya istenmeyen durumlardan korunması için 1 gün süreyle ağır kaldırmaması önerilir. Test sonunda iğne batırılan noktaya bası yapılmalıdır. Nadir karşılaşılan damar tıkanmalarında ise müdahale edilmelidir.

EK TESTLER 
Akciğer tanısı koymadan önce göğüs röntgeni ve spirometre testi istenebileceği gibi böbrek tanısından önce idrar testi istemek daha doğru sonuçlar ortaya koyacaktır. Alyuvar ve akyuvar sayımı testleri hekime rüptüre damar veya yangı teşhisi koymada yardımcı olacaktır. Kısaca testlerin ortak sonuçları hekimi tanıya bir adım daha yaklaştıracaktır.

KAN GAZI NORMAL DEĞERLERİ 
Sağlık öyküsü, yaş ve cinsiyete göre değişebilen değerlerin ortalama aralıkları:

o pH : ( 7.35 – 7.45 )
o PCO2 : ( 35 – 45 mmHg )
o PO2 : ( 75 – 100 mmHg )

o Htc : ( 38 – 48 % ) Hematokrit yüzdesi
o Na : ( 133 – 146 mmol/L) Sodyum
o K : ( 3.5 – 5 mmol/L) Potasyum
o iCa : ( 1.1 – 1.3 mmol/L ) İyonize kalsiyum
o HCO3- : ( 22 – 26meq/L) (Bikarbonat konsantrasyonu aktüel ve standart normal değerleri aynı )
o TCO2 : ( 23 – 30 ) Total karbondioksit
o BE : ( -3 – +3 ) Baz fazlalığı veya eksikliği.
o O2 Sat: ( % 95 – 100 ) Oksijen satürasyonu
o tHb : ( 12 – 18 )
o AnGap : Anyon Açığı. (8-16 meq/L)

pH ve PaO2 
pH asit baz dengesini gösterir. pH’nın fazla olması alkalozu, düşük olması ise asidozu gösterir. Alkaloz yüksek bikarbonattan dolayı metabolik, düşük pC02 den dolayı solunumsaldır. Asidoz ise düşük bikarbonattan dolayı metabolik, yüksek pC02 den dolayı solunumsaldır.
Bozukluk Primer Değişiklik Kompansatuvar değişiklik
Metabolik Asidoz HCO₃⁻↓ PCO₂ ↓
Metabolik Alkaloz HCO₃⁻↑ PCO₂ ↑
Sol. Asidoz Akut Kronik PCO₂ ↑ HCO₃⁻↑
Sol. Alkaloz Akut Kronik PCO₂ ↓ HCO₃⁻↓

Pa02 80-100 mm/Hg arasında olmalıdır. 80’in altında olması yetersiz oksijen alımını gösterir.
Bunun sebepleri arasında amfizem, KOAH, pulmoner fibrozis veya kalp ile alakalı bir sorun olabilir.

ANYON GAP
Normal koşullarda kanda bulunan katyonların ve anyonların arasındaki dengedir.Laktik asidoz ve ketoasidozda AG artar.
(Na+K) – (Cl+HCO3) = 12±2 mEq/L

YUSUF BALAMAN- SAKARYA UNIVERSITESI TIP FAKULTESI OGRENCISI

KAYNAKÇA 
https://tr.wikipedia.org/wiki/Kan_gaz%C4%B1_analizi
http://www.nefroloji.org.tr/folders/file/32_ulusal_nefroloji_sunumlar/24%20EK%C4%B0M/SALON-3_SOZLU4/07.30-08.30/RUYA%20OZELSANCAK/ruya-ozelsancak.pdf
https://www.medicalnewstoday.com/articles/322343.php
https://labtestsonline.org.tr/tests/kan-gazlari